Elektronik İrsaliye Nedir?

Dijital Dönüşümün ayrıcalıklarını sizlerle buluşturduğumuz yeni yazımızın konusu Elektronik İrsaliye. Elektronik İrsaliye nedir? Özellikleri neler? Elektronik İrsaliye zorunlu mudur? Gibi soruların cevaplarını bulalım. Bir yerden ürün aldığımızda o ürünün iş yerinden taşınacağı adrese nakliyesinde düzenlenen belgeler sevk irsaliyesi olarak bilinir. İşte elektronik irsaliye de tam olarak bu belgenin dijital ortamdaki halidir diyebiliriz.

Elektronik irsaliye belgesi mal hareketlerinin dijital ortamda düzenli bir şekilde izlenebilmesi amacıyla düzenlenir ve alıcısına elektronik ortamda iletilir.

E-irsaliye uygulaması; e-irsaliye mükellefine sistemden direkt gönderme ya da e-irsaliye mükellefi olmayana ortak vergi kimlik numarasından gönderme olmak üzere 2 şekilde uygulanır.

Kağıt olarak 2 çeşit irsaliye bulunmaktadır. Biri sevk, diğeri ise taşıma irsaliyesidir. Elektronik irsaliye genellikle sevk irsaliyesi niteliğinde malı teslim alan kişiye iletilir. Bununla birlikte araç, şoför ve rotasyon bilgisi taşıyan taşıma irsaliyesi kağıt olarak araçta bulundurulmaya devam etmelidir.

Elektronik İrsaliye Özellikleri Nelerdir?

• Elektronik İrsaliye, kağıt irsaliye ile aynı nitelikleri taşır.
• Elektronik İrsaliye 10 yıl boyunca dijital ortamda muhafaza edilebilir.
• Gerektiği anda geriye dönük Elektronik İrsaliye’lerinize erişebilirsiniz.
• Elektronik İrsaliyelerin dijital ortama taşınmasıyla, kayıtların güvenliği sağlanmış olur.
• Elektronik İrsaliye ile alıcıya anında bilgi ulaşırken kabul, red, iade süreçlerinde hızlı mutabakat sağlanır.
• Elektronik ortamda iletilen e-İrsaliye ile, irsaliyelerin yolda kaybolması gibi riskler yaşanmaz.
• Elektronik İrsaliye, kağıt kullanımını ortadan kaldırır. Çevrecidir.

Elektronik İrsaliye Avantajları Nelerdir?

Elektronik İrsaliye kullanmak birçok avantajı da beraberinde getiriyor. Mesela, Elektronik İrsaliye nakliye kamyonlarının plaka bilgileri ile eşleşik ve ağırlık ölçme istasyonlarıyla entegre olacağından kamyonlarınız durdurulmadan nakliye işleminizi gerçekleştirebilmek mümkün.

Bunun yanında, irsaliyede bulunan barkod sayesinde yol üzerindeki polis çevirmelerinde görevli memurlar, şoförün cep telefonundaki dijital ya da kâğıt barkodu okutarak irsaliyenin detaylarına ulaşabilir. Elektronik İrsaliyenin diğer avantajlarını sıralayacak olursak: Kağıt irsaliyelerin basımı, saklanması ve arşivlenmesi süreçlerinde harcanan zaman ve maliyet azalacağından zaman ve maliyet tasarrufu elde edilir. Dijital ortamda kolaylıkla oluşturulabilen Elektronik İrsaliye, elektronik ortamda gönderilebilir ve saklanabilir. İşlem yaparken İnsan hatasının ve yanlışlıkların minimize edilmesini sağlayan elektronik irsaliye, hızlı ve kolay işlem yapabilme imkanı sunar. Elektronik İrsaliye aynı zamanda dijital ortamda saklanabilirliği ve erişimi ile kolay erişim ve arşivleme imkanı sunar.

E-İrsaliye Zorunlu Mudur?

1 Temmuz 2020 tarihinde Elektronik İrsaliye kullanımında zorunluluk getirilmiştir. Ancak bu zorunluluk bir yıl içerisindeki satış hasılat tutarı 10 milyon TL’yi aşan işletmeler için geçerlidir. Yasaya göre cirosu 10 milyon üzerinde olan tüm  işletmeler 1 Temmuz 2024 itibari ile E-İrsaliye’ye geçmekle yükümlü hale getirilmiştir.  Diğer Elektronik İrsaliye kullanımına tabi olanlar ise şu şekildedir;

1. Özel Tüketim Vergisi Kanununa ekli (I) sayılı listedeki malların imali, ithali, teslimi vb. faaliyetleri nedeniyle EPDK’dan lisans (bayilik lisansı dahil) alan mükellefler.
2. Özel Tüketim Vergisi Kanununa ekli sayılı listedeki malların imal, inşa, ithalini ve ana bayi/distribütör şeklinde pazarlamasını gerçekleştiren mükellefler.
3. 4/6/1985 tarihli ve 3213 sayılı Maden Kanunu kapsamında düzenlenen işletme ruhsatı/sertifikası sahipleri ve işletme ruhsatı/sertifikası sahipleri ile yaptıkları sözleşmeye istinaden maden üretim faaliyetinde bulunan gerçek ve tüzel kişi mükellefler.
4. 4/4/2001 tarihli ve 4634 sayılı Şeker Kanunda yer verilen şekerin imalini gerçekleştiren mükellefler.
5. E-Fatura uygulamasına kayıtlı olan mükelleflerden demir ve çelik (GTİP 72) ile demir veya çelikten eşyaların (GTİP 73) imali, ithali veya ihracı faaliyetinde bulunan mükellefler.
6. Tarım ve Orman Bakanlığınca gübre üretim ve tüketiminin kayıt altına alınmasına yönelik oluşturulan Gübre Takip Sistemi’ne kayıtlı kullanıcılar.
7. E-Fatura uygulamasına kayıtlı olan ve 2023 yılı hesap dönemleri brüt satış hasılatı (veya satışları ile gayrisafi iş hasılatı) 10 Milyon TL ve üzeri olan mükellefler.
8. 11/3/2010 tarihli ve 5957 sayılı Sebze ve Meyveler ile Yeterli Arz ve Talep Derinliği Bulunan Diğer Malların Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun hükümlerine göre komisyoncu veya tüccar olarak sebze ve meyve ticaretiyle iştigal eden mükellefler.
9. Başkanlık, yapılan analiz veya inceleme çalışmaları neticesinde riskli ya da vergiye uyum düzeyi düşük olduğu tespit edilen mükellefleri veya mükellef gruplarını, faaliyet, sektör ve ciro tutarına bağlı olmaksızın, yazılı bildirim yapmak ve geçiş hazırlıkları için en az 3 ay süre vermek suretiyle Elektronik İrsaliye uygulamasına geçme zorunluluğu getirmeye yetkilidir.Bu hükümlere uymayan mükellefler için ilgili yasal hükümler uygulanır.

Elektronik İrsaliye Nasıl Gönderilir?
Bu yazımızda pek çok sorunun cevabını verdik. Ancak Elektronik İrsaliyenin nasıl gönderildiğini ve gönderim aşamasında üzerinde bulunması gereken bilgileri hala bilmiyorsak, açıklayalım… Elektronik İrsaliye gönderebilmek için her iki tarafın da sisteme kayıtlı olması gerekir. Taraflardan biri e-irsaliye kullanıcısı diğeri değilse elektronik irsaliye gönderilemez.

Elektronik İrsaliye Üzerinde Bulunması Gereken Bilgiler Nelerdir?

• Elektronik İrsaliyeyi düzenleyen şirketin bilgileri (ad soyad, adres, ticari unvan, vergi dairesi ve hesap numarası)
• Elektronik İrsaliyenin düzenlenme tarihi ve belge numarası
• Alıcı bilgileri (ad soyad, adres, ticari unvan, vergi dairesi ve hesap numarası)
• Taşınan malın türü  ve miktarı
• Fiili sevk tarihi
• Saat ve dakika olarak fiili sevk zamanı

Elektronik İrsaliye Nasıl Düzenlenir?
Elektronik irsaliye, Gelir İdaresi Başkanlığı’nın (GİB) belirlediği entegratör firmalar aracılığıyla gönderilebilir. Entegratör firmalar, mükelleflerin elektronik irsaliye işlemlerini yürütebilmeleri için gereken teknik altyapıyı sağlar.

Elektronik İrsaliye gönderim adımları genellikle şu şekildedir:

1. Entegratör firması üzerinden Elektronik irsaliyenin oluşturulması.
2. Alıcıya elektronik olarak gönderilmesi.
3. Entegratör firması üzerinden Elektronik irsaliyenin alınması.
4. Elektronik ortamda saklanması veya gerektiğinde çıktısının alınması.

Elektronik İrsaliye Mükellefleri İçin E-Fatura Zorunlu Mudur?

Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından yayınlanan 509 No.lu tebliğ ile Elektronik İrsaliye zorunluluğunun kapsamı genişletilmiştir. Yeni düzenlemeye göre, Demir ve çelik (GTİP 72) ile demir veya çelikten eşyaların (GTİP 73) imali, ithali veya ihracı faaliyetinde bulunan mükelleflerin (basit usul hariç), E-fatura uygulamasına dahil olma şartı aranmaksızın Elektronik İrsaliye uygulamasına zorunlu olarak dahil olmalarına yönelik düzenleme yapılmıştır.

 E-Fatura uygulamasına kayıtlı kullanıcılar için ise Elektronik İrsaliye uygulamasına zorunlu olarak geçişte dikkate alınan 25 Milyon TL ve üzeri ciro haddi, 2022 hesap döneminden itibaren geçerli olmak üzere 10 milyon TL ve üzeri olarak düzenlenmiştir.